Στ. Ντελοπούλου: Η Διδακτική του Εκπ/κού Δράματος στην Εκπαίδευση μέσα από τη Μέθοδο της Nellie McCaslin

 

Η Τέχνη, αναμφίβολα, συμβάλλει στην προαγωγή και στον εμπλουτισμό της μαθησιακής - εκπ/κής διαδικασίας. Μέσα από τις πολλαπλές μορφές της, προσφέρει ευκαιρίες ευαισθητοποίησης των αισθήσεων, έμπνευσης, φαντασίας, δημιουργικής σκέψης, εισαγωγής στις πολιτισμικές & ανθρωπιστικές αξίες ενώ, επιπρόσθετα, παρέχει δυνατότητες σκέψης και δράσης καλλιεργώντας γνωστικές, επικοινωνιακές και συναισθηματικές δεξιότητες! Στο πλαίσιο αυτό, παραθέτουμε ένα σχετικό, πολύ ενδιαφέρον άρθρο της Σταματίνας Ντελοπούλου (ΠΕ 70, MΑ) με θέμα τη διδακτική του εκπαιδευτικού δράματος στην εκπαίδευση μέσα από τη μέθοδο της Nellie McCaslin.

Η Διδακτική του Εκπαιδευτικού Δράματος στην Εκπαίδευση μέσα από τη Μέθοδο της Nellie McCaslin

Σταματίνα Ντελοπούλου

Π.Τ.Δ.Ε. Πανεπιστημίου Πατρών

ΜΑ, Τμήμα Θεατρικών Σπουδών Πανεπιστημίου Πελοποννήσου

Εκπ/κός (ΠΕ 70) Δ.Π.Ε. Αρκαδίας

Email: tinantel@gmail.com

Το θέατρο «εμπλέκει τον συμμετέχοντα με τον πληρέστερο από όλες τις τέχνες τρόπο: νοητικά, συγκινησιακά, σωματικά, γλωσσικά, κοινωνικά»

 (Nellie McCaslin, 1987)

ΕΙΣΑΓΩΓΗ

Από τα τέλη του 19^ου αιώνα, αλλά κυρίως στις αρχές του 20^ου αιώνα στην Αμερική, κάνει την εμφάνισή του ένα παιδαγωγικό κίνημα γνωστό ως προοδευτική εκπαίδευση. Η προοδευτική εκπαίδευση έχει τις ρίζες της στην ευρωπαϊκή φιλοσοφία του Πλάτωνα, του Rousseau, του Goetheκαι του Schiller. Η εκπαίδευση ως εμπειρία, παρά ως στείρα απομνημόνευση, έγινε ο νέος τρόπος σκέψης σχετικά με το πώς πρέπει να διδάσκονται τα παιδιά. Πειραματισμοί στην εκπαίδευση ακολούθησαν τις αρχές δασκάλων, όπως ο Froebel, oPestalozziκαι η Montessori, δίνοντας έμφαση στη σπουδαιότητα της μοναδικότητας του κάθε παιδιού (Bresler, 2007).

Όπως αναφέρει η Wee(2009, σελ. 16-17), σε σχέση με τις τέχνες, οι υποστηρικτές του προοδευτικού εκπαιδευτικού κινήματος αξιολογούσαν όλες τις τέχνες σαν ένα μέσο για βιωματική μάθηση και αυτοέκφραση. Πιο συγκεκριμένα, σε σχέση με το δράμα, έδωσαν έμφαση στη δημιουργική αυτοέκφραση παρά στην εκμάθηση δραματικών κειμένων ή στο ανέβασμα μιας παράστασης. Επιπρόσθετα, πίστευαν πως το δράμα ήταν σπουδαίο λόγω της ικανότητάς του να δημιουργεί εμπειρίες μέσα στην τάξη, τέτοιες που δεν ήταν προσιτές σε άλλο χώρο. Το δράμα θεωρήθηκε ως το ιδανικότερο μάθημα για το παιδί προκειμένου να κατανοήσει τον εαυτό του, αλλά και την κοινωνία, καθώς υπό την σκέπη του ενοποιούνται όλες οι τέχνες, τοιουτοτρόπως προσφέρει την πιο ολοκληρωμένη εμπειρία γιαπροσωπική ανάπτυξη μέσω της έκφρασης της φαντασίας.

Μία από τους θερμούς υποστηρικτές του προοδευτικού εκπαιδευτικού κινήματος υπήρξε η Winifred Ward, η οποία πίστευε στο δράμα ως μια μορφή τέχνης που παρείχε στους συμμετέχοντες την ευκαιρία να αποκτήσουν μια σειρά από εσωτερικές δεξιότητες, όπως συγκέντρωση και ευαισθησία, καθώς και εξωτερικές δεξιότητες, όπως η παντομίμα, ο διάλογος και οι χαρακτηρισμοί, οι οποίοι αποκορυφώνονται κατά τη δραματοποίηση μιας ιστορίας. Στο Έβανστον του Ιλινόις το 1924, σε κάποια σχολεία εισήχθη η δραματική τέχνη, όπως ονομαζόταν, ως προαιρετικό μάθημα το οποίο διδασκόταν από προσωπικό το οποίο διηύθυνε η Winifred Ward από το Northwestern University’s School of Speech. To«δημιουργικό δράμα», όπως εδραιώθηκε να αποκαλείται, με αυτό τον τρόπο εισήχθη ως σχολικό μάθημα. Έτσι, η Winifred Ward, μαζί με τις οπαδούς της συμπεριλαμβανομένων της Geraldine Siks και της Nellie McCaslin, άνοιξαν τον δρόμο για το «δημιουργικό δράμα» στα σχολεία. Η Nellie McCaslinέγινε παγκόσμια αυθεντία στον χώρο του δράματος στην εκπαίδευση (O'Toole, Stinson & Moore,2009).

Μέσα από τη διαθέσιμη βιβλιογραφία, επιχειρείται να αποσαφηνιστεί η συμβολή της Nellie McCaslin στη διδακτική του εκπαιδευτικού δράματος και να διαφανεί η διδακτική μέθοδος που ακολουθούσε η ίδια. Η Nellie ΜcCaslin, της οποίας το έργο υπερβαίνει τα 50 χρόνια, επηρεάστηκε σε μεγάλο βαθμό από το έργο της Winifred Ward, η οποία υπήρξε μέντοράς της. Υπήρξε πρωτοπόρος στον χώρο του δημιουργικού δράματος, εκπαιδευτικός, αλλά και πολυγραφότατη συγγραφέας. Οι πολυάριθμες εκδόσεις της επηρέασαν σε πολύ μεγάλο βαθμό το εκπαιδευτικό θέατρο στην Αμερική (McCaslin, 2004).

 

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΡΩΤΟ

ΒΙΟΓΡΑΦΙΑ ΤΗΣ NELLIE MCCASLIN

 

Βιογραφικά στοιχεία της Nellie McCaslin

Η Dr. Nellie Mc Caslin (20/8/1914 – 28/2/2005) ήταν μια επιφανής εκπαιδευτικός, συγγραφέας και ηθοποιός, πρωτοπόρος στον χώρο του δημιουργικού δράματος.  Η πορεία της ήταν αξιοσημείωτη. Η καριέρα της στο εκπαιδευτικό θέατρο στα κολλέγια Mills College και Teachers College του Columbia University υπήρξεδιακεκριμένη. Έλαβε σπουδαίες διακρίσεις και της απονεμήθηκαν βραβεία για την προσφορά της στο θέατρο στην εκπαίδευση. Οι πολυάριθμες εκδόσεις της, συμπεριλαμβανομένων των βιβλίων: Theatre for Children in the United States: A History, Children and Drama, Theatre for Young Audience sanda classic textbook, Creative Dramainthe Classroom and Beyond, επηρέασαν σε πολύ μεγάλο βαθμό το εκπαιδευτικό θέατρο στην Αμερική (McCaslin, 2004).

Η Nellie ΜcCaslin, της οποίας το έργο υπερβαίνει τα 50 χρόνια, επηρεάστηκε σε μεγάλο βαθμό από το έργο της Winifred Ward, η οποία υπήρξε μέντοράς της και ήταν αυτή που εισήγαγε τον όρο «δημιουργικό δράμα». Το βιβλίο της με τίτλο:«Creative Dramainthe Classroom and Beyond», αποτελεί μια χρήσιμη πηγή γνώσης για όσους θέλουν να έρθουν σε επαφή με μια ποικιλία δραματικών προσεγγίσεων, συμπεριλαμβανομένων της μίμησης, του κουκλοθέατρου, του αυτοσχεδιασμού και πολλών διεθνών θεατρικών τεχνικών. Η McCaslin επηρέασε γενιές επαγγελματιών σε Αμερική, Ασία, Μέση Ανατολή και Ευρώπη (Schonmann, 2011).

Σύμφωνα με τη McCaslin, το δημιουργικό δράμα αναφέρεται στο ανεπίσημο δράμα που δημιουργείται από τους συμμετέχοντες και σκοπός τους είναι να δραματοποιήσουν μια ιστορία, να ανακαλύψουν, να εξερευνήσουν και να εκφράσουν ιδέες και συναισθήματα μέσω της δραματικής αναπαράστασης. Η επανάληψη των σκηνών πραγματοποιείται προκειμένου να επιτευχθεί βαθιά κατανόηση και να ενδυναμωθούν οι δεξιότητες των ερμηνευτών παρά για να τελειοποιηθείη παράσταση (Landy&Montgomery,2012).

Στο άρθρο του Adam Blatner με τίτλο: «Δημιουργικό δράμα και παιχνίδι ρόλων στην εκπαίδευση», αναφέρονται βιογραφικά στοιχεία για τις επιρροές που δέχτηκε η Nellie McCaslin: «H Nellie McCaslin ξεκίνησε το 1937 με την τέχνη του θεάτρου, και σταδιακά, έδειξε ενδιαφέρον στην αυξανόμενη επιρροή του Στανισλάβσκι, σταδιακά εισήγαγε περισσότερο αυτοσχεδιασμό στη διδασκαλία της στους μαθητές της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης. Αυτή η τακτική υποστηρίχθηκε περισσότερο μέσα από εξάσκηση στο Hollywood, περίπου το 1941 από την κυρία Ουσπένσκαγια, η οποία προωθούσε τις μεθόδους του Στανισλάβσκι» (Blatner, 2007)

Αλλά, από το συγκεκριμένο άρθρο παίρνουμε περισσότερες πληροφορίες για την πορεία της NellieMcCaslin:

«Περίπου το 1944, η Nellie McCaslin άρχισε να εργάζεται στο National Teacher’s College στο Έβανστον, στο Ιλινόις, και στα μέσα της δεκαετίας του 1950 , παρακολούθησε μερικές από τις ανοικτές συνεδρίες του Μορένο στην πόλη της Νέας Υόρκης» (Blatner, 2007).

Μέχρι τη συνταξιοδότησή της το 1985, η Dr. Nellie McCaslin ήταν καθηγήτρια εκπαιδευτικού θεάτρου στο New York University. Συνέχισε να διδάσκει στο N.Y.U.'s Steinhardt School of Education μέχρι το 2002. Δύο από τα εγχειρίδια που έγραψε, το δεύτερο από τα οποία προαναφέρθηκε, τα «Theater for Children in the UnitedStates: AHistory» και «Creative Dramain the Classroom and Beyond," θεωρούνται κλασικά στον χώρο του εκπαιδευτικού δράματος. Έχει εκδώσει επίσης πολλά άρθρα, καθώς και βιβλία και θεατρικά έργα που απευθύνονται σε παιδιά(Fox, 2005).

Όπως αναφέρεται σε άρθρο της Nellie McCaslin το 1990, για αυτήν το θέατρο από και για τα παιδιά αποτελεί μια σοβαρή καλλιτεχνική επιχείρηση, καθώς αυτό βρίσκει την αναγνώρισή του ως τέχνη που συμβάλλει στη συναισθηματική, διανοητική και κοινωνική ανάπτυξη του παιδιού(Fox, 2005).

 

 Βιβλία της Nellie McCaslin

         H Nellie McCaslin υπήρξε συγγραφέας με πλούσιο συγγραφικό έργο. Πολλά από τα βιβλία της εκδόθηκαν πολλές φορές. Μερικά από τα πιο ξεχωριστά βιβλία που έχει γράψει η Nellie ΜcCaslin είναι τα εξής: Creative Drama in the Classroom and Beyond, Creative Drama in the Intermediate Grades: A Handbook for Teachers, The Rabbit Who Wanted Red Wings, Children and Drama, ACT Now!: Plays and Ways to Make Them, Little Snow Girl, Historical Guide to Children's Theatre in America, Creative Dramatics In The Classroom, The Legend Of Minna Lamourrie, The Tinker Of Toledo, Three Meals a Day, Clever Marya and the Czar, A Gift of Music, Johnny Appleseed, Bluebonnets, Bailiff's Wonderful Coat, Theatre for Children in the United States: A History, The Coins Of Lin Foo, Prelude To Fame, Mercy In Moccasins, The Last Horizon, Maelduin of Arran, Theatre For Young Audiences,Humai's Secret, Borrowed Trouble, Paul Bunyan, Lumberjack, Too Many Cooks, Daring, Darling Dolly, The Crowning of Arthu.

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΔΕΥΤΕΡΟ:

Η ΜΕΘΟΔΟΣ ΤΗΣ NELLIE MCCASLIN ΣΤΗ ΔΙΔΑΚΤΙΚΗ ΤΟΥ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΥ ΔΡΑΜΑΤΟΣ ΣΤΗΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ

 Ο ορισμός του δραματικού παιχνιδιού

            Για τη Nellie McCaslin στα θεμέλια του δράματος βρίσκεται το δραματικό παιχνίδι. Αναφέρει χαρακτηριστικά πως το δραματικό παιχνίδι μπορεί να περιγραφεί ως το «ελεύθερο παιχνίδι των πολύ μικρών παιδιών, μέσα από το οποίο εξερευνούν τον κόσμο τους, μιμούμενα τις πράξεις και τα χαρακτηριστικά των χαρακτήρων εκείνων που βρίσκονται γύρω τους» (Anderberg & Kratochvil, 2005).

 

Δημιουργικό δράμα μέσα στην τάξη και παραπέρα

            Η Nellie McCaslin, μέσα από το βιβλίο της με τίτλο: «Creative Dramain the Classroom and Beyond», ενθαρρύνει εκπ/κούς και μαθητές να αναπτύξουν τη φαντασία τους και την έκφρασή τους, ενώ ταυτόχρονα βοηθά τους μελλοντικούς εκπαιδευτικούς να εισάγουν το δράμα μέσα στην τάξη, αλλά και κάνει γνωστή στους μαθητές μια ποικιλία ειδών και στρατηγικών, μέσα στα οποία συμπεριλαμβάνεται η παντομίμα, το θεατρικό παιχνίδι, ο αυτοσχεδιασμός, καθώς και η χρήση του δράματος στα προγράμματα σπουδών της ειδικής εκπαίδευσης. Σε αντιδιαστολή με άλλα έργα της, εδώ η McCaslin εστιάζει στο δράμα τόσο ως τέχνη όσο και ως εργαλείο μάθησης.

 

Το δράμα ως εργαλείο μάθησης

            Η χρήση του δράματος ως εργαλείου μάθησης δεν είναι καινούρια.Ιστορικά, τόσο το δράμα όσο και το θέατρο για πολύ καιρό αναγνωρίζονταν ως ισχυρά μέσα εκπαίδευσης. Πάντως, σύμφωνα με τη McCaslin (McCaslin, 2005), οι τρόποι που χρησιμοποιούνται στις μέρες μας είναι νέοι και διαφέρουν σε μεγάλο βαθμό από αυτούς που χρησιμοποιούνταν στο παρελθόν.

            Στις Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής τα τελευταία χρόνια ανακάλυψαν τη σχέση ανάμεσα στο θέατρο και το σχολείο. Μέχρι πριν λίγα χρόνια δεν είχε γίνει διαχωρισμός μεταξύ των τεσσάρων βασικών κλάδων (μουσικής, χορού, εικαστικών τεχνών και θεάτρου). Η δημοσίευση των Εθνικών Προτύπων για τις Τέχνες στην Εκπαίδευση (National Standards for Arts Education) τo 1994, παρά τις συγκρούσεις που επέφερε, δεν οδήγησε σε ριζικές αλλαγές, καθώς οι πολιτείες συνέχιζαν να μην αποδέχονται στον ίδιο βαθμό και να αρνούνται να εφαρμόσουν ό,τι ορίζουν αυτά τα πρότυπα. Παρά τη σχετική πρόοδο, η διαμάχη σχετικά με τη σημασία και τη λειτουργία του δράματος στην εκπαίδευση συνεχίζεται(Taylor, 1996).

            Το ερώτημα που τίθεται είναι το εξής: Θα πρέπει το δράμα στην εκπαίδευση να συμπεριλαμβάνεται στη διδακτέα ύλη ως μέσο ή ως σκοπός; Ενδιαφερόμαστε να το χρησιμοποιήσουμε ως εργαλείο μάθησης ή ως αυτοτελές μάθημα με τους δικούς του σκοπούς; Από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα έχουν γίνει πολλές συζητήσεις και αντιπαραθέσεις. Πράγματι, σήμερα επικρατεί η άποψη ότι χρειαζόμαστε τις τέχνες με οποιοδήποτε σκοπό και για οποιοδήποτε λόγο (McCaslin, 2005).

Προγράμματα που ενοποιούν τις τέχνες μεταξύ τους και με τις επιστήμες

            Από τις απαρχές της προοδευτικής εκπαιδευτικής κίνησης στην Αμερική είναι γνωστά και δημοφιλή έργα που ενοποιούν το δράμα, τη μουσική, τη δημιουργική γραφή, τις εικαστικές τέχνες με τις κοινωνικές επιστήμες και τη λογοτεχνία. Αυτού του είδους τα προγράμματα εγκρίνονται με μεγαλύτερη ευκολία, καθώς τοποθετούν τις τέχνες στο κέντρο των προγραμμάτων σπουδών. Επιτυγχάνουν δε σε σχολεία, όπου οι εκπαιδευτικοί μπορούν και επιθυμούν να εργαστούν ομαδικά. Αυτή η συνεργασία είναι ευκολότερη σε σχολεία με ευέλικτο πρόγραμμα, όπως είναι τα μικρά ιδιωτικά σχολεία, αλλά και σε σχολεία όπου τους απασχολεί το ενδιαφέρον των μαθητών.

            Το πρόγραμμα που ενοποιεί όλα τα παραπάνω συνήθως ξεκινά σε ένα μάθημα Γλώσσας ή σε ένα μάθημα κοινωνικών σπουδών. Ως βάση υπάρχει ένα θέμα, του οποίου διάφορες πτυχές εξερευνώνται. Αυτά τα προγράμματα διαρκούν μερικές εβδομάδες και ασχολούνται με αυτά εκπαιδευτικοί διαφόρων ειδικοτήτων. Κάποιες φορές οι μαθητές ενθουσιάζονται με αυτά, ενώ τα αποτελέσματα δείχνουν πως τόσο το ενδιαφέρον όσο και η κατανόηση είναι αυξημένα.

Τέτοιου είδους προγράμματα λαμβάνουν χώρα κατά τη διάρκεια των μαθημάτων του σχολικού προγράμματος, ενώ, αν ανέβουν παραστάσεις, παρακολουθούνται από μαθητές του ίδιου του σχολείου, μολονότι υπάρχουν περιπτώσεις παραστάσεων στις οποίες προσκλήθηκε μεγαλύτερο ακροατήριο. Παραμένει, λοιπόν, ανοικτό το ερώτημα που προηγήθηκε. Αν το δράμα αποτελεί σκοπό από μόνο του ή αν χρησιμοποιείται ως εργαλείο μάθησης (Doyle, 1993).

 

Το δράμα ως τέχνη από μόνο του

            Όταν το δράμα διδάσκεται ως τέχνη αυτή καθεαυτή(VandeWater, McAvoy&Hunt, 2015), οι στόχοι είναι ταυτόχρονα αισθητικοί και εσωτερικοί. Αισθητικοί, επειδή μας αφορά το τελικό προϊόν, αλλά και εσωτερικοί, αφού μας ενδιαφέρει ο μαθητής ως καλλιτέχνης.

            Η διδασκαλία του δράματος δίνει έμφαση στην κίνηση και στον ρυθμό, στην παντομίμα, στον αυτοσχεδιασμό, στη μελέτη των χαρακτήρων και στην ομιλία. Μέλημα του εκάστοτε εκπαιδευτικού είναι να αποκτήσουν οι μαθητές του μεγαλύτερη επίγνωση, καθώς δημιουργούν δραματικές καταστάσεις. Τα προβλήματα που αφορούν τη δομή, την οργάνωση, την ενότητα και την πλοκή μελετώνται μέσα από καθοδηγούμενο αυτοσχεδιασμό και ομαδική συζήτηση. Αναλύονται τα κίνητρα των χαρακτήρων και οι μαθητές ενθαρρύνονται στο να εκφράσουν τις δικές τους ιδέες και ερμηνείες. Κάθε εκπαιδευτικός φροντίζει να δημιουργεί και να διατηρεί ένα κλίμα που να βοηθά τους μαθητές να νιώσουν άνετα και να προωθεί τη μεταξύ τους συνεργασία.

            Ανεξάρτητα από το επίπεδο της κάθε ομάδας, πάντα ξεκινάμε με απλές οδηγίες μέσα από απλές ομαδικές δραστηριότητες και θεατρικό παιχνίδι. Όσο οι μαθητές εξελίσσονται, τους αναθέτονται πιο απαιτητικές εργασίες. Οι εμπειρίες εμπλουτίζονται μέσα από κατάλληλα αντικείμενα, τα οποία φέρνει ο εκπαιδευτικός. Συνήθως, πρόκειται για μουσική, εικόνες ή άλλα οπτικά βοηθήματα. Αλλά και τα σκηνικά και τα κοστούμια βοηθούν στο να ενεργοποιήσουν τη φαντασία, ενώ ο φωτισμός της σκηνής βελτιώνει τη διάθεση. Αν και, για την ακρίβεια, η σκηνή δεν είναι απαραίτητη. Αντιθέτως, προτιμάται μια αίθουσα πολλαπλών χρήσεων ή μια ευρύχωρη αίθουσα διδασκαλίας.

            Όταν οι μαθητές αφήνονται να χρησιμοποιήσουν όλες τις δημιουργικές τους δυνάμεις, παράγουν έργο που όχι μόνο τους ικανοποιεί, αλλά επικοινωνεί με τους άλλους. Οι μαθητές, οι οποίοι είναι μικρότεροι σε ηλικία δεν επιζητούν να παίξουν μπροστά σε κοινό. Η διαδικασία αυτή καθαυτή τους γεμίζει. Οι μαθητές των μεγαλύτερων τάξεων, βέβαια, επιζητούν να κάνουν ένα βήμα παραπέρα, ερμηνεύοντας μπροστά σε θεατές. Όταν αυτό συμβαίνει, ο εκπαιδευτικός οφείλει να υποστηρίξει τους μαθητές βοηθώντας τους να σχεδιάσουν τις λεπτομέρειες φροντίζοντας, φυσικά, η δημιουργία των παιδιών να παραμείνει δική τους.

   Εάν το πρόγραμμα βασίζεται σε αυτοσχεδιασμό, τότε μεγαλύτερη έμφαση δίνεται στη διαδικασία παρά στο τελικό αποτέλεσμα. Αυτή η διαδικασία οδηγεί στο τελικό προϊόν, δηλαδή την παράσταση. Για να μπορέσουν τόσο οι συμμετέχοντες όσο και οι θεατές να νιώσουν τέρψη, θα πρέπει να έχει προηγηθεί εκπαίδευση αμφοτέρων, προκειμένου να μπορούν να αντιληφθούν και να εκτιμήσουν τη δουλειά που προηγείται της παράστασης. Δεν είναι οι τεχνικές δεξιότητες των μαθητών αυτές που θα πρέπει να εκτιμώνται από το κοινό, οι οποίες, μάλιστα, δεν έχουν ακόμη αναπτυχθεί, αφού το σώμα και οι φωνές των μαθητών δεν έχουν φθάσει σε πλήρη ωρίμανση. Εκείνο που προέχει είναι ένα κοινό που θα αντιμετωπίζει με ειλικρίνεια και κατανόηση το θεατρικό προϊόν, έχοντας υπόψη του την όλη διαδικασία.

 

Το δράμα ως μέσο μάθησης

Οι αλλαγές που έφερε η δεκαετία του ΄70 στο δράμα και στο θέατρο στην εκπαίδευση στην Αμερική οδήγησε στην επανεξέταση των μεθόδων και των στόχων του. Η διαφορά ανάμεσα στο δράμα ως εργαλείο μάθησης και στο δράμα ως μάθημα τέχνης είναι το μείζον ζήτημα. Αυτό που διαφέρει είναι ο εκάστοτε σκοπός. «Πολλές διαδικασίες μπορούν να ακολουθηθούν, αλλά στην περίπτωση του δράματος ως ενός μέσου μάθησης, ο δάσκαλος χρησιμοποιεί αυτές τις διαδικασίες προκειμένου να φτάσει σε συγκεκριμένους εξωτερικούς στόχους: να μεταφέρει γνώση, να εγείρει το ενδιαφέρον, να λύσει προβλήματα και να αλλάξει στάσεις» (McCaslin, 2005).

 

Καλλιτέχνες στα σχολεία

Μια διαφορετική προσέγγιση είναι η εισαγωγή καλλιτεχνών μέσα στο σχολικό πρόγραμμα. Αυτό στην πράξη σημαίνει ότι καλλιτέχνες μπαίνουν στη σχολική τάξη με σκοπό να ερμηνεύσουν, να δείξουν ή να δουλέψουν απευθείας με τους μαθητές. Με αυτό τον τρόπο ο εκπαιδευτικός μαθαίνει νέες τεχνικές, τις οποίες μπορεί να εφαρμόσει και να συνεχίσει το πρόγραμμα μετά την αποχώρηση των καλλιτεχνών από το σχολείο. Αυτή η πρακτική, η εισαγωγή των καλλιτεχνών στα σχολεία δηλαδή, έχει ένα ακόμη πλεονέκτημα. Οι μαθητές έρχονται σε επαφή και εκτίθενται μπροστά σε καλλιτέχνες που υπό άλλες συνθήκες δε θα μπορούσαν να συναντήσουν (McCaslin,1990).

 

Η Δραματουργία με νέους ανθρώπους

Υπάρχει μεγάλο ενδιαφέρον, επίσης, για τη δραματουργία μαζί με παιδιά, αλλά και από παιδιά και νέους ανθρώπους. Δεν είναι ακόμη ευδιάκριτο αν πρόκειται απλά για κάτι «της μόδας», αλλά το ενδιαφέρον είναι αυξημένο (McCaslin, 1987). Έχουν γίνει μάλιστα βήματα από διακεκριμένους θεατρικούς συγγραφείς, οι οποίοι ασχολούνται με τη δραματουργία από παιδιά. Τέτοιες περιπτώσεις είναι οι θεατρικοί συγγραφείς Gerald Chapmanκαι Aurand Harris, οι οποίοι με τον δικό τους τρόπο εστιάζουν στην παραγωγή θεατρικών κειμένων που δε στοχεύουν στο τελικό προϊόν, που μπορεί να ισοδυναμεί με το ανέβασμα μιας παράστασης, αλλά στη διαδικασία συγγραφής αυτή καθαυτή (McCaslin, 1990). 

 

Ομαδικά ποιήματα

Τα ομαδικά ποιήματα μπορούν να προσαρμοστούν σε μαθητές όλων των τάξεων. Υπάρχει συγκεκριμένη διαδικασία που ακολουθείται για τη συγγραφή ενός ομαδικού ποιήματος. Υπάρχουν συγκεκριμένα στάδια. Πρωταρχικό μέλημα είναι να καθοριστούν οι στόχοι, οι οποίοι προκειμένου να εμπλακούν ενεργά όλοι στη διαδικασία αυτή της σύνθεσης και να ενεργοποιηθεί η φαντασία τους, χρειάζεται να έχουν εδραιωθεί. Έπειτα, σχεδιάζονται οι δραστηριότητες. Μπορούμε να ξεκινήσουμε με την τεχνική της ιδεοθύελλας, έτσι ώστε να ακουστούν οι ιδέες της ομάδας. Αν τυχόν δεν υπάρχουν ιδέες, τότε μπορούν να γίνουν προτάσεις σχετικά με το ποιο θα μπορούσε να είναι το θέμα του ποιήματος ή καλύτερα το έναυσμα της δημιουργίας του. Αυτή η διαδικασία προϋποθέτει χρόνο για σκέψη. Μετά το πέρας του χρονικού διαστήματος που δόθηκε για να σκεφτούν οι μαθητές γύρω από το θέμα, κάθε μαθητής μπορεί να χαρίσει στην ομάδα μια γραμμή, μια φράση ή ακόμη και μια λέξη. Όλες αυτές οι γραμμές, οι φράσεις ή οι λέξεις καταγράφονται με τον τρόπο με τον οποίο έχουν ειπωθεί. Ύστερα γίνεται ανάγνωση του τελικού προϊόντος μέσα στην τάξη και συζητούνται θέματα που αφορούν στη δυναμική του ποιήματος, στη δομή του, αλλά και στα συναισθήματα των παιδιών για το ποίημα που έγραψαν.

Μετά τη συγγραφή του ομαδικού ποιήματος είναι πολύ πιθανό οι μαθητές να θελήσουν να γράψουν μόνοι τους ένα ποίημα. Οι μαθητές που θα επιθυμήσουν να γράψουν μόνοι τους ένα ποίημα δε χρειάζεται να απασχοληθούν με το ζήτημα της ομοιοκαταληξίας. Η χρήση ελεύθερου στίχου θα έχει ως αποτέλεσμα ένα πιο αυθεντικό φρέσκο προϊόν. Η συγκεκριμένη δραστηριότητα ενδείκνυται τόσο για μαθητές πρωτοβάθμιας, όσο και για μαθητές δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης, οι οποίοι βέβαια θα το αντιμετωπίσουν διαφορετικά.

Άλλοι τρόποι συγγραφής θα μπορούσαν να ξεκινήσουν με τον ίδιο τρόπο. Θα μπορούσε, δηλαδή, να χωριστεί η τάξη σε μικρότερες ομάδες και κάθε ομάδα να συγγράψει το δικό της έργο, ίσως ξεκινώντας από έναν διάλογο. Διαβάζοντας δυνατά όσα γράφουν θα τους βοηθήσει να εντοπίσουν τυχόν αδυναμίες και να το βελτιώσουν. Ο καλύτερος τρόπος για τη συγγραφή ενός έργου είναι το δράμα (McCaslin, 1968).

 

Ειδικά προγράμματα τεχνών

Τα ειδικά προγράμματα τεχνών είναι διαφόρων ειδών προγράμματα με στόχο τη διαπολιτισμικότητα, τα οποία συνήθως λαμβάνουν χώρα μέσα στις κοινότητες και χρηματοδοτούνται από το Γραφείο Εκπαίδευσης της χώρας (Η.Π.Α.). Τα προγράμματα αυτά περιλαμβάνουν διάφορες δράσεις, όπως παραστάσεις, ορχήστρες, ακαδημίες μπαλέτου, παντομίμα, κουκλοθέατρο. Άλλα αφορούν τους ίδιους τους μαθητές, άλλα την εκπαιδευτική κοινότητα και άλλα καλλιτέχνες (McCaslin, 1987).

 

Οι τέχνες του τσίρκου στην εκπαίδευση

Κάποια σχολεία και κολλέγια προσφέρουν προγράμματα τεχνών του τσίρκου ως δραστηριότητες μετά το τέλος του Ωρολόγιου Προγράμματος. Κάποια πανεπιστήμια προσεγγίζουν αυτά τα προγράμματα από πολιτιστική σκοπιά, αλλά ως παραστατικές τέχνες και άλλα ως μάθημα φυσικής αγωγής.

Μερικά σχολεία και στούντιο εγγράφουν τα παιδιά, αλλά και τους ενήλικες σε ένα προσεκτικά δομημένο πρόγραμμα. Κάποιοι επαγγελματίες του τσίρκου εργάζονται κοντά ή μαζί με τα σχολεία, χρησιμοποιώντας τις τέχνες του τσίρκου σαν εργαλεία για να προσεγγίσουν τα αγόρια και τα κορίτσια, τα οποία παρουσιάζουν χαμηλές επιδόσεις στα μαθήματα του σχολείου. Σημειωτέον, οι περισσότεροι σύγχρονοι καλλιτέχνες του τσίρκου που ασχολούνται με τέτοια προγράμματα έχουν ακαδημαϊκές σπουδές και σε καμία περίπτωση δε θα πρέπει να θεωρηθεί πως πρόκειται για αγράμματους ανθρώπους, χειρώνακτες που απλά έχουν γοητευτεί από τη ζωή κάτω από την τέντα ενός τσίρκου. Αντιθέτως, οι οικογένειες αυτών των καλλιτεχνών έχουν πίσω τους μια μεγάλη παράδοση κατάρτισης των παιδιών τους σε μια από αυτές τις τέχνες και της καθημερινής εξάσκησής της με σκοπό την τελειοποίηση (McCaslin, 1985).

 

Αναζητώντας την αισθητική στο δημιουργικό δράμα

Η Nellie Mc Caslin στο άρθρο της με τίτλο: «Αναζητώντας την αισθητική στο δημιουργικό δράμα και στο θέατρο για νεανικό κοινό»(McCaslin, 2005) θέτει τους προβληματισμούς της σχετικά με το αν μπορεί το δημιουργικό δράμα στην τάξη ή η παρακολούθηση μιας παιδικής θεατρικής παράστασης να αποτελέσουν μια αισθητική εμπειρία. Αν, πράγματι, μπορεί αυτό να επιτευχθεί, το ερώτημα που εγείρεται είναι πώς μπορούμε να το ξέρουμε και, έπειτα, πώς αυτό μπορεί να επιτευχθεί. Το πάθος της NellieMcCaslinγια το θέατρο σε όλες του τις μορφές υπήρχε από τα πρώιμα παιδικά της χρόνια και εξακολουθούσε να υπάρχει για χρόνια, όταν αυτή υπηρετούσε ως δασκάλα. Η προσέγγισή της στην απάντηση αυτού του ερωτήματος δεν είναι μονόπλευρη. Αυτό που πιστεύει ακράδαντα είναι ότι το θέατρο πρέπει, πάνω από όλα, να αντιμετωπίζεται ως τέχνη και ότι πρέπει, επίσης, να διδάσκεται ως τέχνη. Αλλά, αν χρησιμοποιηθεί με επιδεξιότητα μπορεί να χρησιμοποιηθεί και ως εργαλείο μάθησης. Η δυσκολία για τον εκπ/κό με μικρή εμπειρία είναι να εστιάσει κάθε φορά στον έναν στόχο χωρίς να χάσει τον άλλο.

 

ΕΠΙΛΟΓΟΣ

Η συμβολή της Nellie McCaslin στη διδακτική του εκπαιδευτικού δράματος στην εκπαίδευση υπήρξε σπουδαία. Το συγγραφικό έργο της ήταν μεγάλο και επηρέασε γενιές επαγγελματιών σε Αμερική, Ασία, Μέση Ανατολή και Ευρώπη και σε πολύ μεγάλο βαθμό το εκπαιδευτικό θέατρο στην Αμερική. (McCaslin, 2004).

Η Nellie ΜcCaslin, της οποίας το έργο υπερβαίνει τα 50 χρόνια, επηρεάστηκε σε μεγάλο βαθμό από το έργο της Winifred Ward, η οποία υπήρξε μέντοράς της και ήταν αυτή που εισήγαγε τον όρο «δημιουργικό δράμα». Το βιβλίο της ΜcCaslin με τίτλο:«Creative Dramain the Classroom and Beyond», αποτελεί μια χρήσιμη πηγή για όσους θέλουν να έρθουν σε επαφή με μια ποικιλία δραματικών προσεγγίσεων, συμπεριλαμβανομένων της μίμησης, του κουκλοθέατρου, του αυτοσχεδιασμού και πολλών διεθνών θεατρικών τεχνικών (O'Toole,Stinson & Moore, 2009).

Η Nellie McCaslin ασχολήθηκε με το δράμα τόσο ως τέχνη αυτή καθαυτή, όσο και με το δράμα ως εργαλείο μάθησης. Επιπρόσθετα, πρότεινε και εφάρμοσε διάφορες δραστηριότητες και προγράμματα για το θέατρο τόσο στο σχολικό περιβάλλον, όσο και σε επίπεδο κοινοτήτων. Τέτοια ήταν: οι καλλιτέχνες στα σχολεία, οι τέχνες του τσίρκου ως δραστηριότητες μετά το τέλος του Ω.Π., τα ειδικά προγράμματα τεχνών με στόχο τη διαπολιτισμικότητα, η δραματουργία από και για νέους και η συγγραφή ομαδικών ποιημάτων(McCaslin, 2005).

 

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ 

Anderberg,S. &Kratochvil,K. (2005).Rationale for creative dramatics and formal theatre in the classroom. Ανακτήθηκε 16 Ιανουαρίου, 2016, από http://www.sjsu.edu/people/kathie.kratochvil/courses/CA177/s0/Rationale-for-Creative-Dramatics.pdf

 Blatner, A. (2007). Chapter 8: creative drama and role playing in education. Ανακτήθηκε 7 Ιανουαρίου, 2016, από http://www.interactiveimprov.com/creativedrama.html 

Bresler, L.(2007).International handbook of research in arts education. Dordrecht, the Netherlands :Springer.

Doyle, C. (1993). Raising curtains on education: drama as a site for critical pedagogy. Portsmouth : Greenwood Publishing Group.

Fox, M. (2005, March 12). Nellie McCaslin, professor and children's theater authority, dies at 90. TheNewYorkTimes. Αναρτήθηκε 7 Ιανουαρίου, 2016, από http://www.nytimes.com/2005/03/12/theater/nellie-mccaslin-professor-and-childrens-theater-authority-dies-at-90.html?_r=1 

Landy, R.J. & Montgomery, D.T. (2012). Theatre for change education, social action and therapy. New York: Palgrave Macmillan.

McCaslin, N. (1985). Children and drama. Lanham, MD: University Press of America.

ΜcCaslin, N. (2005). Creative drama in the classroom and beyond, 8th ed. Boston: Allyn and Bacon.

McCaslin, N. (1990).Creative drama in the intermediate grades:a handbook for teachers.Studio City, Calif.:PlayersPress. 

McCaslin, N. (1968). Creative dramatics in the classroom. New York: D.McKay Company. 

McCaslin, N. (1987). Historical guide to children's theatre in America. New York: Greenwood Press. 

McCaslin,N. (2004). Reflections on creative drama, process drama in education, theatre-in-education and drama therapy. Ανακτήθηκε 7 Ιανουαρίου, 2016, από http://www.interactiveimprov .com/mccaslinwb.html 

McCaslin, N. (2005). Seeking the aesthetic in creative drama and theatre for young audiences.Journal of Aesthetic Education, 39(4), 12-19. 

O'Toole, J., Stinson, M. & Moore, T. (2009). Drama and curriculum: a giant at the door. [Dordrecht] : Springer, - Landscapes : the arts, aesthetics, and education. 

Schonmann, S. (2011).Key concepts in theatre/drama education. Rotterdam: Sense Publishers. 

Taylor, P. (1996). Researching drama and arts education: paradigms and possibilities. London: RoutledgeFalmer. 

Van de Water, M., McAvoy, M.,& Hunt, K. (2015).Drama and education: performance methodologies for teaching and learning. NewYork: Routledge. 

Wee, S. (2009). Early childhood drama education: curriculum and collaboration.Unpublished doctoral dissertation,University of Illinois, Illinois. 

Η εργογραφία της Nellie McCaslin ανακτήθηκε 16 Ιανουαρίου, 2016 από http://www.goodreads.com/author/list/340581.Nellie_McCaslin

Σύντομο Βιογραφικό Σημείωμα Σταματίνας Ντελοπούλου

Η Σταματίνα Ντελοπούλου είναι απόφοιτος του Π.Τ.Δ.Ε. του Πανεπιστημίου Πατρών με Μεταπτυχιακό Δίπλωμα Σπουδών στο Τμήμα Θεατρικών Σπουδών της Σχολής Καλών Τεχνών του Πανεπιστημίου Πελοποννήσου (MA in Drama and Performing Arts in Education & Lifelong Learning) και υπηρετεί ως εκπ/κός Α/θμιας Εκπ/σης (ΠΕ 70) στη Δ.Π.Ε. Αρκαδίας. Στο πλαίσιο της ειδίκευσής της, έχει αναπτύξει έντονη δράση στην Πρωτοβάθμια Εκπ/ση για το Θέατρο, τη Φιλαναγνωσία, το Φυσικό Περιβάλλον, τη Μετανάστευση και τη Σχολική Βία ενώ, πρόσφατα, συμμετείχε στις επιμορφωτικές εργασίες του e-Technology Lab του Κέντρου Εκπαίδευσης της ESA στον τομέα του Διαστήματος και των ΑστροΦυσικών Επιστημών στην περιοχή ESEC-Galaxia του Βελγίου.