Αναστάσιος Χατζής: Οι σοβαρές επιπτώσεις του καπνίσματος

Είναι πλέον κοινά παραδεκτό, ότι το κάπνισμα προκαλεί σοβαρότατες βλάβες σε όλα τα συστήματα του ανθρώπινου οργανισμού.

Αναστάσιος Δ. Χατζής

Παιδίατρος – Εντατικολόγος

Διευθυντής Παιδιατρικής ΜΕΘ Παιδιατρικού Κέντρου Αθηνών

Η μακροχρόνια χρήση του καπνού από δισεκατομμύρια ανθρώπους έχει δώσει όλες τις απαραίτητες πληροφορίες για τη επίπτωσή του στην υγεία των καπνιστών.

Οι απαρχές του καπνού του «ταμπάκου» βρίσκονται στην αμερικανική ήπειρο, από τους γηγενείς πληθυσμούς, πριν πολλούς αιώνες. Από εκεί μεταφέρθηκε στην Ευρώπη, με τους πρώτους εξερευνητές τον 16^ο αιώνα, αλλά η ευρεία διάδοσή του έγινε κυρίως τον 17^ο αιώνα. Ωστόσο, η βιομηχανική παραγωγή τσιγάρων είναι εκείνη που συνέβαλε στην εξάπλωση της χρήσης του καπνού τόσο στην Ευρώπη και στην Αμερική όσο και σε όλον τον υπόλοιπο κόσμο. 

Κύριο συστατικό του φυτού του καπνού αποτελεί η νικοτίνη, η ονομασία της οποίας προέρχεται από το όνομα του Γάλλου διπλωμάτη Jean Nicot (1534 – 1604) και ήταν εκείνος που εισήγαγε τον καπνό στη Γαλλία.

Πώς δρα η νικοτίνη και οι αρνητικές συνέπειες του τσιγάρου

Η εισπνεόμενη νικοτίνη, μέσα σε ελάχιστα δευτερόλεπτα, δεσμεύει τις παρασυμπαθητικές συνάψεις του εγκεφάλου παρεκτοπίζοντας το φυσιολογικό νευροδιαβιβαστή, την ακετυλοχολίνη. Αυτό προκαλεί  ένα αίσθημα ευφορίας στον καπνιστή, με ελάττωση του stress μέσω έκλυσης ενδορφινών. Μετά από 40 περίπου λεπτά η νικοτίνη αποβάλλεται και αφήνει άδειες τις συνάψεις, που εκδηλώνεται με ανησυχία και άγχος από τον καπνιστή. Η εκ νέου εισπνοή νικοτίνης αίρει το δυσάρεστο αίσθημα.   Αυτή η διαδικασία οδηγεί τον καπνιστή στην εξάρτηση από το τσιγάρο, που συνδέεται απόλυτα με το κεντρικό νευρικό σύστημα.

Τα προϊόντα του τσιγάρου που καίγεται και παράγεται ο καπνός, τον οποίο εισπνέει ο καπνιστής, μεταφέρουν ανόργανες και οργανικές ουσίες που είναι τοξικές για τον ανθρώπινο οργανισμό.

Οι ουσίες αυτές ενοχοποιούνται για τις πολλές και ποικίλες επιπτώσεις από το μακροχρόνιο κάπνισμα, οι κυριότερες από τις οποίες είναι:

·         Η βλάβη των αγγείων και της καρδίας

·         Η βλάβη του πνεύμονα

·         Η καρκινογένεση

Αξίζει να αναφερθεί ότι μετρήσεις του εκπνεόμενου αέρα κατά το πρώτο δευτερόλεπτο (FEV1) έδειξαν ότι ο καπνιστής έχει δραματική πτώση της αναπνοής του σε σχέση με το μη καπνιστή και ότι αυτή βελτιώνεται σημαντικά αν γίνει έγκαιρη διακοπή του καπνίσματος. Τελικά, ο καπνός προσβάλλει όλα τα όργανα με επίπτωση στη ζωτικότητα και στη λειτουργικότητά τους. Μερικές ακόμη παθήσεις και αρνητικές συνέπειες για τις οποίες ευθύνεται το κάπνισμα είναι οι εξής:

·         Προσβολή του εμβρύου των εγκύων καπνιστών

·         Μείωση της σεξουαλικής ικανότητας

·         Ελάττωση της αναπαραγωγικότητας

·         Γενετική μετάλλαξη 

·          Ο μ.ό. ζωής των καπνιστών είναι κατά 10 χρόνια συντομότερος από αυτόν των μη καπνιστών

Για όλους αυτούς τους λόγους θα πρέπει τα παιδιά από νωρίς, πριν ακόμη νιώσουν την «ευχαρίστηση» του καπνίσματος, να γνωρίζουν τις επιπτώσεις από τη μακροχρόνια χρήση του. Δυστυχώς, με γονείς καπνιστές τα παιδιά έχουν την εντύπωση ότι το κάπνισμα είναι κάτι φυσικό άρα όχι κακό!

Εφόσον οι γονείς δε λαμβάνουν τα απαραίτητα μέτρα, τα παιδιά γίνονται συστηματικοί, παθητικοί καπνιστές.  Το παθητικό κάπνισμα θεωρείται ισοδύναμο με το ενεργητικό κάπνισμα. Επιπλέον, όταν οι ενήλικες καπνίζουν και τα παιδιά «καπνίζουν» παθητικά και στη συνέχεια γίνονται ενεργητικοί καπνιστές.

Το παθητικό κάπνισμα στο μικρό παιδί αυξάνει τη συχνότητα και τη βαρύτητα των αναπνευστικών παθήσεων της παιδικής ηλικίας

Οι έφηβοι αδυνατούν να αντισταθούν στον πειρασμό του καπνίσματος, κάτω μάλιστα από συνθήκες χαλάρωσης και διασκέδασης, εφ’ όσον δεν έχει προηγηθεί η κατάλληλη ενημέρωση.

Η έλλειψη προληπτικής ενημέρωσης από το σχολείο, ως αντίβαρο στα προηγούμενα,  και η απουσία άμεσων επιπτώσεων σε συνδυασμό με την ευχαρίστηση που προκαλεί κάνει την πιθανότητα έναρξης και στη συνέχεια την πιθανότητα εξάρτησης από το κάπνισμα πολύ μεγάλη.

Τρόποι διακοπής του καπνίσματος

Η διακοπή του καπνίσματος μετά από μακροχρόνια χρήση, αν δεν έχει μεσολαβήσει κάποιο ιατρικό συμβάν που τρομάζει, είναι δύσκολη, γιατί προϋποθέτει ότι ο καπνιστής θα αποδεχτεί το λάθος πολλών ετών και θα ανεχθεί να υποφέρει από την έλλειψη της νικοτίνης για κάποιο χρονικό διάστημα.

Για τους ενήλικες υπάρχουν και υποκατάστατα και προγράμματα για τη διακοπή του καπνίσματος, καθώς ο ενήλικας καπνιστής δύσκολα επιτυγχάνει μόνος του τη διακοπή του καπνίσματος.

Στα παιδιά, όμως, όλη η μάχη κερδίζεται στη μη έναρξη του καπνίσματος, άρα η ενημέρωση θα πρέπει να γίνεται πριν από την εφηβεία, όπου σε όλα τα παιδιά θα δοθεί η αφορμή να δοκιμάσουν το κάπνισμα.

Οι άλλοι τρόποι καπνίσματος (πούρο και πουράκια, στριφτό τσιγάρο, πίπα, ναργιλές) δεν αποτελούν λύση, γιατί το παιδί παραμένει καπνιστής, άρα αργά ή γρήγορα θα επιστρέψει στο τσιγάρο. Η χρήση του ηλεκτρονικού τσιγάρου δεν αφορά στην παιδική και εφηβική ηλικία.

ΕΝΑΣ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΕΙΝΑΙ Ο ΣΤΟΧΟΣ: Το παιδί να μη γίνει ΠΟΤΕ καπνιστής!

ΠΗΓΗ:

http://www.iatrikokentro.gr/iatrikoskosmos/el/content/%CE%BF%CE%B9-%CF%83%CE%BF%CE%B2%CE%B1%CF%81%CE%AD%CF%82-%CE%B5%CF%80%CE%B9%CF%80%CF%84%CF%8E%CF%83%CE%B5%CE%B9%CF%82-%CF%84%CE%BF%CF%85-%CE%BA%CE%B1%CF%80%CE%BD%CE%AF%CF%83%CE%BC%CE%B1%CF%84%CE%BF%CF%82