Ελένη Μίχα: Εγκέφαλος: Σύμμαχος ή εχθρός μας;

 

Ο ανθρώπινος εγκέφαλος αποτελεί το πιο σύνθετο όργανο του περιβαλλοντικού μας συστήματος. Είναι το κέντρο ελέγχου του σώματος, μέσω του οποίου επεξεργάζονται όλες οι πληροφορίες που αποσπώνται από τις πέντε μας αισθήσεις. Ρυθμίζει και συμβάλει στην έκφραση της συμπεριφοράς, διαδραματίζοντας τον βασικότερο ρόλο όσον αφορά στη διαμόρφωση του χαρακτήρα, της ιδιοσυγκρασίας και των πεποιθήσεων. Καθορίζει το φάσμα των δυνατοτήτων μας και καθιστά δυνατή την αίσθηση του εαυτού και την αυτοεπίγνωση. Η Ελένη Μίχα (BSc Psychology AMC College), αρθρογραφεί σχετικά:

                                                          Ελένη Μίχα

 BSc Psychology AMC College 

Επικοινωνία: eleni_lave@hotmail.com    

 

Θα μπορούσε να ειπωθεί πως ο εγκέφαλος αντανακλά ολόκληρη την ουσία της ύπαρξής μας, καθοδηγώντας τις σκέψεις, τις αποφάσεις, τα συναισθήματα και τις πράξεις μας. Εύλογα λοιπόν, θεωρείται εξαιρετικά σημαντικό να κατανοήσουμε τις πυρηνικές αρχές λειτουργίας του, αλλά και τη βάση της αρχιτεκτονικής του φυσιολογίας.

Ξεκινώντας, είναι σημαντικό να γνωρίζουμε πως όταν σκεφτόμαστε ή κατά τη διάρκεια τέλεσης μια πράξης, ο εγκέφαλος διαμορφώνει ένα δίκτυο συνδέσεων, που επιτυγχάνεται μέσω της δημιουργίας νευρωνικών συνάψεων.

Νευρική σύναψη ονομάζεται η δομή που επιτρέπει στα νευρικά κύτταρα τη μετάδοση ηλεκτρικών ή χημικών μηνυμάτων και τη μεταξύ τους επικοινωνία.

Στο σημείο αυτό αξίζει να συστήσουμε τον όρο της Νευροπλαστικότητας.

Ο εγκέφαλος αποτελεί ένα εξαιρετικά προσαρμοστικό όργανο και αυτό συμβαίνει γιατί βασικό του μέλημα είναι η επιβίωση. Στην προσπάθειά του να προσαρμοστεί σε νέες συνθήκες, αλλάζει.

Η αλλαγή αυτή αποτυπώνεται στην ικανότητα του εγκεφάλου να δημιουργεί νέες συνάψεις και προδιάθεσή του για δημιουργία νέων συνάψεων καθοδηγείται τόσο από βιολογικούς παράγοντες, όπως είναι το γονιδιακό μας προίκισμα, όσο και από εξωγενείς παράγοντες, όπως είναι οι περιβαλλοντικές επιρροές.

Προσοχή: οι περιβαλλοντικές μας εμπειρίες, ακόμη και μια σκέψη, μεταβάλλουν τη νευρωνική μορφολογία του εγκεφάλου.

Η Νευροπλαστικότητα επιτρέπει στους νευρώνες να αναγεννηθούν ανατομικά και λειτουργικά και αυτή είναι μια διαδικασία που συμβαίνει δια βίου. Όταν αντιμετωπίζει νέες εμπειρίες, ο εγκέφαλος δημιουργεί νέες νευρωνικές συνδέσεις, οι οποίες εγκαθιδρύονται μέσω της μάθησης και της επαναλαμβανόμενης πρακτικής.

Κάθε φορά που κατακτάται μια νέα γνώση, η συναπτική αυτή διαδικασία ενισχύεται και επομένως, επιτυγχάνεται καλύτερη επικοινωνία μεταξύ των νευρώνων.

Αυτό σημαίνει πως τα ηλεκτρικά ή χημικά σήματα μεταφέρονται αποτελεσματικότερα, οι συνδέσεις δυναμώνουν και έτσι, ευνοείται η δημιουργία νέων νευρωνικών δικτύων και αυξάνεται η συνδεσιμότητα μεταξύ εγκεφαλικών περιοχών. Εμπειρίες και αναμνήσεις είναι ικανές να αναδιαμορφώσουν την εγκεφαλική μας δομή, ως αποτέλεσμα μάθησης.

Πολύ σημαντική πληροφορία: οι νευρώνες που χρησιμοποιούνται συχνά είναι εκείνοι που θα δημιουργήσουν τις πιο δυνατές και ανθεκτικές συνδέσεις.

Εκείνοι που χρησιμοποιούνται σπανίως, σταδιακά θα οδηγηθούν στο θάνατο, καθότι θεωρούνται περιττοί. Ως εκ τούτου, καθώς κερδίζουμε νέες εμπειρίες, ορισμένες συνάψεις δυναμώνουν και άλλες αποδυναμώνονται.

Σε δεύτερο επίπεδο, όπως προαναφέρθηκε, ο εγκέφαλος καθίσταται υπεύθυνος για την εξασφάλιση της επιβίωσής μας. Είναι βιολογικά προγραμματισμένος ώστε να εξοικονομεί την ελάχιστη δυνατή ενέργεια, διασφαλίζοντας έτσι τη βέλτιστη λειτουργία των ζωτικών οργάνων και συστημάτων του οργανισμού. 

Προκειμένου να επιδιώξει όσο το δυνατόν μεγαλύτερη εξοικονόμηση ενέργειας, επιλέγει να δράσει με τον ήδη γνωστό τρόπο, καταναλώνοντας έτσι, τη λιγότερη ενέργεια, κατά την τέλεση μιας πράξης.

Τι σημαίνει αυτό;

Ο εγκέφαλός μας είναι εγγενώς σχεδιασμένος ώστε να επιλέγει το γνώριμο μονοπάτι, ή αλλιώς την εύκολη λύση. Προτιμά δηλαδή να δράσει βάσει συνηθειών και μαθημένων συμπεριφορών, αποφεύγοντας με κάθε κόστος τη δαπάνη πολύτιμης ενέργειας.

Έξυπνα λοιπόν, καθοδηγεί τις σκέψεις και – σε δεύτερο επίπεδο – τη συμπεριφορά μας, βάσει των ήδη διαμορφωμένων συνάψεων. Η αλλαγή φαντάζει κάπως απειλητική και η δημιουργία νέων συνάψεων αποτελεί μια διαδικασία που απαιτεί τη σπατάλη ενέργειας, και ο εγκέφαλός μας δεν το θέλει αυτό… Ίσως έτσι να εξηγείται η τάση των ανθρώπων για αποφυγή κάθε είδους μεγάλης αλλαγής.

Είναι δυνατό να αναδιαμορφώσεις τη δομή και τη λειτουργία του εγκεφάλου σου; Γίνεται να ακονίσεις τις νοητικές σου ικανότητες;

Φυσικά! Διάλεξε ποιες συνήθειες (συνάψεις) θέλεις να δυναμώσεις! Κάθε αρχή και δύσκολη όπως έλεγαν οι σοφοί. Ξεκινώντας το ταξίδι της αναρρύθμισης, θα συναντήσεις αρκετά εμπόδια.

Όπως αναφέραμε και προηγουμένως, ο εγκέφαλός σου θα σε δυσκολέψει λιγάκι και θα σου βάλει τρικλοποδιές. Παρόλα αυτά, υπάρχουν ορισμένες τεχνικές που θα σε βοηθήσουν να ξεκλειδώσεις τον εαυτό σου.

Αν θέλεις να αλλάξεις ορισμένες κακές συνήθειες, ή αν επιδιώκεις να ανακουφιστείς από αρνητικές σκέψεις και συμπεριφορές που σε έχουν οδηγήσει στη στασιμότητα, ή επιλογή είναι μία: άλλαξε τον τρόπο που αντιμετωπίζεις τα πράγματα και τα πράγματα γύρω σου θα αρχίσουν να αλλάζουν!

Μπορεί να σου φαίνεται βουνό, όμως θα χρειαστεί να βγεις από τη ζώνη ασφαλείας σου και να δοκιμάσεις νέα πράγματα.

Βάλε πρόγραμμα στη ζωή σου, επέλεξε υγιεινές συνήθειες, κάνε υπομονή και η αλλαγή θα έρθει.

Φρόντισε να τιμήσεις τις νέες σου συνήθειες με συνέπεια και μεθοδικότητα. Η επανάληψη αποτελεί κύρια παράμετρο προαγωγής αλλαγών σε επίπεδο της εγκεφαλικής λειτουργίας.

 

Ακόμη και όταν απλώς σκέφτεσαι πως κάνεις κάτι, όταν το οραματίζεσαι, προγραμματίζεις τον εγκέφαλό σου ώστε να εστιάζει την προσοχή του, να επιδιώκει και να αναγνωρίζει τις ευκαιρίες που θα συντελέσουν στην πραγμάτωση του στόχου.

 

Όραμα = δράση.

 

Μην περιμένεις να εξαφανιστούν οι δυσλειτουργικές αυτοματοποιημένες σου αντιδράσεις. Αντί αυτού, δημιούργησε νέες, ανταγωνιστικές συνδέσεις που θα κερδίζουν τον αγώνα της υπεροχής! «Έξις φύσις δευτέρα».

Η διαφορά εντοπίζεται στον παράγοντα της επανάληψης!

Πηγή: https://www.psychology.gr/nevropsychologia/