Δυσλεξία, Δυσγραφία & Δυσαριθμησία: Χαρακτηριστικά – Αντιμετώπιση

Προς υποστήριξη του εκπ/κού έργου παραθέτουμε, ενδεικτικά, την αρθρογραφία της Ειδικής Παιδαγωγού κ. Σοφίας Τσιντσικλόγλου για τη Δυσλεξία, Δυσγραφία και Δυσαριθμησία, καθώς και χρήσιμους συνδέσμους, προς ενδεχόμενη αξιοποίηση από Εκπ/κούς και Γονείς.

Σοφία Τσιντσικλόγλου

Ειδική Παιδαγωγός

paidagwgos.blogspot.gr

Ι) Δυσλεξία – Δέκα Οδηγίες προς τους Εκπ/κούς

Οι μαθητές με δυσλεξία έρχονται αντιμέτωποι με ένα σχολικό περιβάλλον καθόλου φιλικό προς αυτούς, αφού θεωρώ ότι δεν υπάρχει καμία μέριμνα για τους μαθητές με μαθησιακές δυσκολίες. Αν ο εκπαιδευτικός θέλει όμως, μπορεί κυριολεκτικά να κάνει θαύματα. Παρακάτω γράφω μερικές βασικές συμβουλές, το σημαντικότερο όμως από όλα είναι ο εκπαιδευτικός να έχει θέληση, όρεξη και διάθεση να βοηθήσει όλους τους μαθητές του! 

1.Προσοχή στους χαρακτηρισμούς!

Κανένας μαθητής δεν πρέπει να χαρακτηρίζεται ως τεμπέλης ή αδιάφορος, πόσο μάλλον τα παιδιά που έχουν διάγνωση δυσλεξίας/μαθησιακών δυσκολιών. Εστιάζουμε στα θετικά, στα προτερήματα, στις ικανότητες ενός παιδιού και όχι σε οτιδήποτε αρνητικό. 

2. Οργάνωση τάξης

Τα παιδιά με δυσλεξία έχουν συχνά και προβλήματα διάσπασης προσοχής, επομένως πρέπει να κάθονται στα μπροστινά θρανία και μακρυά από παράθυρα, ώστε να δέχονται λιγότερα οπτικά και ακουστικά ερεθίσματα. Προσοχή όμως, δεν απομονώνουμε κανένα παιδί, αντίθετα προσπαθούμε να ενσωματώνουμε όλους μέσα στο σχολικό σύνολο. 

3. Αντιγραφή από τον πίνακα

Οι μαθητές με μαθησιακές δυσκολίες συνήθως γράφουν αργά, δυσκολεύονται στην αντιγραφή από τον πίνακα και ξεχνούν ή δεν προλαβαίνουν να κρατήσουν σημειώσεις. Μπορείτε να παρέχετε όλο το υλικό φωτοτυπημένο και να μειώνετε τον όγκο αντιγραφής. Επίσης να ελέγχετε αν το παιδί έχει σημειώσει κάτι σημαντικό, όπως η επανάληψη, κάποιο τεστ ή εκδρομή. 

4. Συνεργασία με τους γονείς 

Η συνεργασία με τους γονείς είναι απαραίτητη για την πρόοδο των παιδιών. Όλοι μαζί μπορείτε να δουλεύετε ως ομάδα θέτοντας στόχους, συζητώντας τα προβλήματα και βρίσκοντας λύσεις. 

5. Επιβράβευση 

Φροντίστε να επαινείτε και την προσπάθεια εκτός από το αποτέλεσμα. Ένας δυσλεξικός μαθητής μπορεί να χρειάστηκε πολύ ώρα για να ολοκληρώσει μια άσκηση ακόμα και αν είναι λάθος! Πάντα βρίσκουμε κάτι θετικό να πούμε και παραβλέπουμε και μερικά λάθη!

6. Εργασίες για το σπίτι

Όχι στην υπερβολή! Τα παιδιά δεν μαθαίνουν αν κάνουν ένα σωρό ασκήσεις, αλλά με λίγες και ιδανικές δραστηριότητες . 

7. Ενδιαφέρον μάθημα

Φροντίστε το μάθημα σας να μην είναι βαρετό! Βρείτε τρόπους να κάνετε το μάθημα ενδιαφέρον, διαδραστικό, χαρούμενο και προπαντός μην βιάζεστε! Σκοπός δεν είναι να τελειώσετε γρήγορα την ύλη, αλλά τα παιδιά να μαθαίνουν και να εμπεδώνουν το μάθημα. Όπου και όποτε είναι εφικτό, χρησιμοποιήστε διάφορα εποπτικά μέσα για να διδάξετε ένα μάθημα, όπως απλά και καθημερινά παραδείγματα, μουσική, εικόνες, χειροτεχνίες, χρώματα παραδειγμάτων, μουσικής, χειροτεχνίας κ.λ.π. 

8. Σχεδιαγράμματα

Μπορείτε να γράφετε στον πίνακα τα κύρια σημεία του μαθήματος. Επίσης βοηθούν πολύ τα σχεδιαγράμματα στα μαθήματα αποστήθισης, όπως η ιστορία, χρησιμοποιώντας βελάκια, χρώματα και εικόνες. Γράψτε στον πίνακα χρησιμοποιώντας χρωματιστές κιμωλίες για να δώσετε έμφαση σε λέξεις-κλειδιά.

9. Εξέταση μαθητών- βαθμολογία

Αν εξετάζετε τον μαθητή προφορικά, δημιουργήστε ένα περιβάλλον ασφάλειας, χωρίς άγχος. Αν κάπου "κολλήσει" βοηθήστε με μια λέξη κλειδί. Όταν διορθώνετε ένα γραπτό μην χρησιμοποιείτε κόκκινο στυλό για τα λάθη. 

10. Βαθμολογία

Η βαθμολογία να γίνεται με επιείκεια και εκτός από το αποτέλεσμα να υπολογίζετε και την προσπάθεια. Φροντίστε να έχετε πάντα κάτι καλό και θετικό να πείτε για τον μαθητή σας, αν τονώνεται την αυτοεκτίμηση του και να ενθαρρύνετε για περισσότερη προσπάθεια. 

Διαβάστε και άλλες οδηγίες σχετικά με τις μαθησιακές δυσκολίες στη σχολική τάξη:

Διδάσκοντας σε παιδιά με δυσλεξία/ μαθησιακές δυσκολίες

Η ορθογραφία στο σχολείο - οδηγίες για τους εκπαιδευτικούς

Συμβουλές σχετικά με τις εργασίες για το σπίτι (για εκπαιδευτικούς)

Ενδείξεις δυσλεξίας στο Δημοτικό σχολείο - Άρθρο ειδικά για εκπαιδευτικούς

Δυσκολία στην αντιγραφή από τον πίνακα - συμβουλές για τους εκπαιδευτικούς

Μνημονικές τεχνικές για να βοηθήσετε τα παιδιά να θυμούνται τα μαθήματα

Τι κάνω όταν υποψιάζομαι ότι κάποιος μαθητής μου έχει μαθησιακές δυσκολίες/δυσλεξία;

Πώς οι εκπαιδευτικοί μπορούν να βοηθήσουν τους μαθητές με μαθησιακές δυσκολίες

Συμβουλές για τα δευτερεύοντα μαθήματα, για παιδιά με μαθησιακές δυσκολίες

ΙΙ) Δυσγραφία

Η δυσγραφία είναι μια μαθησιακή δυσκολία που επηρεάζει την γραφή. Μπορεί να υπάρχει μόνη της ή να συνυπάρχει με δυσλεξία ή άλλες μαθησιακές δυσκολίες.

Τα πιο σημαντικά  χαρακτηριστικά της δυσγραφίας είναι:

- Γράμματα που δεν πατάνε σωστά στη γραμμή του τετραδίου.

- Λάθος πιάσιμο μολυβιού / σφίξιμο δαχτύλων στο μολύβι 

- Γράμματα με άνισο μέγεθος- μέσα σε μια πρόταση άλλες λέξεις είναι γραμμένες με κανονικά, με μεγάλα ή 
  με μικροσκοπικά γράμματα.

- Κακή στάση σώματος κατά τη γραφή 

- Κολλημένες λέξεις μεταξύ τους.

- Κενά ανάμεσα στα γράμματα μιας λέξης (π.χ. καπ έ λο)

- Παραλείψεις γραμμάτων

- Μπερδεμένα κεφαλαία και μικρά γράμματα

- Δυσανάγνωστη γραφή, οι λέξεις δεν διαβάζονται

- Πολλά ορθογραφικά λάθη

- Αργοπορία στη γραφή και αντιγραφή

- Δυσκολία στην παραγωγή γραπτής έκφρασης

- Τετράδια γεμάτα μουτζούρες

Τρόποι αντιμετώπισης

- Ασκήσεις πρώτης γραφής. Βοηθούν πολύ τα παιδιά στο να μάθουν να σχεδιάζουν σωστά τα διάφορα είδη γραμμών. Θα βρείτε πολλά βιβλία με ασκήσεις προγραφής και πολλές επίσης σελίδες για εκτύπωση αν ψάξετε στο ίντερνετ με τον όρο preschool writing activities)

- Χρήση τετραδίων με ενδιάμεση γραμμή

- Δοκιμάστε γραφή με διαφορετικά είδη μολυβιού και στυλό (απλό μολύβι, μαλακή μύτη, μηχανικό μολύβι κ.λ.π)

-Ασκήσεις για βελτίωση στη γραφή των γραμμάτων

- Ασκήσεις γραφής και δημιουργίας γραμμάτων με πλαστελίνη, χάντρες, άμμο, γραφή στον αέρα, γραφή στην πλάτη - Ένα ωραίο παιχνίδι είναι να "γράφετε" ένα γράμμα στην πλάτη του παιδιού και να προσπαθεί να καταλάβει ποιο γράμμα είναι. 

- Δείχνουμε στο παιδί τα λάθη του, χωρίς να μειώνουμε την αυτοεκτίμηση του! Μπορούμε να γράψουμε κι εμείς όπως γράφει το παιδί και να του ζητήσουμε να σημειώσει όσα δεν του φαίνονται ωραία και σωστά. π.χ. ένα κείμενο χωρίς τελείες ή χωρίς κενά ανάμεσα στις λέξεις ή με άσχημα γράμματα πάνω και κάτω από τις γραμμές του τετραδίου. 

- Αντιγραφή σχεδίων

- Γραφή με πλαστελίνη

- Άσκηση για τα παιδιά που κολλάνε τις λέξεις μεταξύ τους

- Να ζητάτε από το παιδί να διορθώσει το γραπτό του, αυτό μπορεί να γίνει και λίγη ώρα αφού τελειώσει την άσκηση. Δηλαδή η διόρθωση να γίνει αφού μεσολαβήσει κάποια άλλη δραστηριότητα. 

-Άσκηση για βελτίωση στη γραφή των γραμμάτων

- Αν το παιδί κουράζεται όταν γράφει, πείτε του να κάνει ασκήσεις με τα δάχτυλα - τέντωμα χεριών, τρίψιμο δαχτύλων, τέντωμα δαχτύλων.

- Αρμόδια ειδικότητα για την αντιμετώπιση της δυσγραφίας είναι η εργοθεραπεία. Αν το παιδί σας παρουσιάζει δυσγραφία, καλό είναι να γίνει εργοθεραπευτική αξιολόγηση καθώς και παρέμβαση εργοθεραπείας αν κριθεί αναγκαίο. Η αντιμετώπιση της δυσγραφίας γίνεται το πολύ έως την γ' δημοτικού. Μετά από αυτή την ηλικία μπορεί να γίνει διόρθωση και όχι πλήρης αντιμετώπιση και αποκατάσταση της δυσγραφίας. 

ΙΙΙ) Δυσαριθμησία

Η δυσαριθμησία συγκαταλέγεται στις κύριες μαθησιακές δυσκολίες. Συχνά συνυπάρχει με άλλες μαθησιακές δυσκολίες και τη δυσλεξία και όπως φαίνεται και από την λέξη, αφορά δυσκολίες με τους αριθμούς και τα μαθηματικά. 

 
 Τα κύρια χαρακτηριστικά της δυσαριθμησίας: 

- Δυσκολία στην εκμάθηση των αριθμών (λεκτικά). Λάθος σειρά, παράλειψη αριθμών. 

- Δυσκολία στην εκμάθηση των αριθμών (γραπτά). Παράλειψη, αντιστροφή, αντικατάσταση αριθμών.
- Δυσκολία στην αρίθμηση αντικειμένων
-Δυσκολία στην αντίστροφη αρίθμηση
- Δυσκολία στη σύγκριση αριθμών και ποσοτήτων
- Σύγχυση αριθμών π.χ. 3 και 8, 6 και 9, 4 και 7
- Δυσκολία στη σειροθέτηση των αριθμών. (ποιός αριθμός είναι μετά το 12; Ποιος αριθμός είναι πριν το 18;)
- Δυσκολία στην αντιστοίχιση αριθμού και ποσότητας.
- Δυσκολία στην εκμάθηση πρόσθεσης και αφαίρεσης. 
- Δυσκολία στην κατανόηση και επίλυση μαθηματικού προβλήματος.
- Δυσκολία στην εκμάθηση των σχημάτων.
- Δυσκολία στην κατανόηση προμαθηματικών εννοιών (μεγέθη, ποσότητες, σύγκριση, παρελθόν-μέλλον)

- Δυσκολία στην εκμάθηση της ώρας.
- Έλλειψη προσανατολισμού.
- Δεν έχει καλή αίσθηση του χρόνου.
- Μεγάλη δυσκολία στην κατανόηση και την ορθή χρήση των χρημάτων. 
- Χρειάζεται πολύ χρόνο για να απαντήσει ακόμα και σε μια απλή πράξη. 
- Δυσκολία προσανατολισμού στο χώρο. Μπερδεύει το δεξιά με το αριστερά. 
- Αδυναμία να μάθει την προπαίδεια.
- Αδυναμία να κάνει αυτόματα πράξεις - δεν γίνεται δηλαδή η αυτοματοποίηση των πράξεων π.χ. 2+2, 3+2,
  5+1 δεν απαντά αμέσως, χρειάζεται σκέψη και συχνά κάνει και λάθη! 
- Δεν δίνει σημασία στα μαθηματικά σύμβολα. Μπερδεύει τις πράξεις, π.χ. κάνει πρόσθεση αντί για
  αφαίρεση. 

Αντιμετώπιση
-Δεν βοηθούν οι φωνές και οι τιμωρίες, αντίθετα αγχώνουν ακόμα περισσότερο το παιδί και το μπλοκάρουν
 εντελώς! Άρα υπομονή και ενθάρρυνση είναι απαραίτητα όταν βοηθάτε το παιδί σας στα μαθηματικά.
-Δεν βοηθούν επίσης οι πολύωρες προσπάθειες μάθησης, αντίθετα κουράζουν και συχνά οδηγούν σε χαμηλή
 αυτοεκτίμηση και απέχθεια για τα μαθηματικά. Φροντίστε το παιδί να είναι ξεκούραστο όταν ασχολείται με
 τα μαθηματικά.
- Ξεκινήστε από τα πιο απλά, και αυτό είναι η πρόσθεση των όμοιων αριθμών. 1+1, 2+2, 3+3 κλπ
- Διδάξτε την αντιμεταθετική ιδιότητα της πρόσθεσης, δηλαδή αφού 3+2=5 τότε και 2+3= 5.
- Χρησιμοποιήστε αντικείμενα για τις πράξεις.
- Μάθετε στο παιδί να χρησιμοποιεί σωστά τα δάχτυλα του στην α' δημοτικού για να κάνει τις πράξεις- μην
  θεωρείτε δεδομένο ότι το ξέρει!
- Αφήστε χρόνο στο παιδί να σκεφτεί και να απαντήσει
- Δεχτείτε τη σωστή απάντηση ακόμα και αν τη βρήκε με διαφορετικό τρόπο από ότι εσείς!
- Επιβραβεύστε τα σωστά αλλά και την προσπάθεια
- Επιβραβεύστε ακόμα και την μικρή πρόοδο
- Χρησιμοποιήστε χρώματα, αντικείμενα, πρακτικά παραδείγματα
- Μαθαίνοντας στο παιδί τους αριθμούς και απλές πράξεις
- Άσκηση με μπαλόνια
- Το παγωτό της πρόσθεσης
- Προπαίδεια- Μαθαίνω, θυμάμαι, Παίζω- Εκπαιδευτικό υλικό για παιδιά με μαθησιακές δυσκολίες
- Προβλήματα μαθηματικών - τρόποι απλοποίησης για παιδιά με μαθησιακές δυσκολίες

- Ασκήσεις/ παιχνίδια: Μαθαίνω να μετρώ

Παρέμβαση Ειδικής Αγωγής

Η παρέμβαση πρέπει να ξεκινήσει αμέσως μόλις φανούν οι πρώτες δυσκολίες. Το πρόγραμμα της παρέμβασης εξαρτάται από τις συγκεκριμένες δυσκολίες του παιδιού. Στόχος του προγράμματος είναι καταρχήν να αγαπήσει ο μαθητής τα μαθηματικά, να τα δει πιο θετικά, να μάθει τρόπους σκέψης και επίλυσης και να διδαχθεί με διαφορετικούς τρόπους τα μαθηματικά. 

Για επιπρόσθετο, βοηθητικό υλικό πατήστε εδώ: https://upbility.gr/?aff=4