Αρχαία Κόρινθος: Ταξίδι στο Χρόνο

Η Αρχαία Κόρινθος είναι χτισμένη στους πρόποδες του Ακροκορίνθου με θέα τον Κορινθιακό κόλπο.  Ήταν μια πόλη φημισμένη για την ευημερία της, τα έργα της και τα πρόσωπα που την έκαναν «Αφνειό και Ευδαίμονα» ώστε να αναπτύξει σπουδαίο πολιτισμό! Εδώ και χιλιάδες χρόνια είχε δύο από τα πιο σπουδαία λιμάνια της αρχαίας Ελλάδας (Κεχρεές, Λέχαιο) και είχε αναπτύξει τη ναυτιλία και το εμπόριο.

Ύστερα από τους σεισμούς του 375μ.Χ. και 521μ.Χ., η πόλη καταστράφηκε και χάθηκαν μαζί της ο πλούτος και η δόξα της. Ο ναός του Απόλλωνα, της Οκταβίας και άλλοι ναοί  γκρεμίστηκαν. Η Πειρήνη Κρήνη, τα Προπύλαια, η Αγορά, το Θέατρο και το Ωδείο είχαν την ίδια τύχη.

Αργότερα, οι άνθρωποι κατοίκησαν και πάλι την ξεχασμένη πόλη. Ο Μάρτιος του 1821 βρίσκει  τον κορινθιακό λαό ακέφαλο στο  μεγάλο ξεσηκωμό. Ο τοπικός άρχοντας Σωτήρης Νοταράς και ο Μητροπολίτης Κύριλλος, μαζί με τον Τούρκο Μπέη της περιοχής, το συνετό πάμπλουτο Κιαμήλ, έχουν πάει από τις αρχές του μήνα στη σύσκεψη προυχόντων του Μοριά στην Τρίπολη, ύστερα από την διαρροή της φήμης για επανάσταση των Ραγιάδων. Η οικογένεια του Κιαμήλ Μπέη έχει κλειστεί για ασφάλεια στον Ακροκόρινθο με αρκετή φρουρά και εφόδια με εγγυητή όμηρο το αρχοντόπουλο Αντρίκο Νοταρά. Το μούδιασμα του λαού και το κενό εξουσίας που παρουσιάστηκε στην Κορινθία, έρχεται, στις αρχές του  Απρίλη του ΄21, να καλύψει με τη φλογερή του ορμή και με το επαναστατικό του πάθος ο Παπαφλέσσας. Οι Κορίνθιοι ξεσηκώνονται, οι Τούρκοι εγκαταλείπουν τις περιουσίες τους και καταφεύγουν στο Κάστρο υπό της διοικήσεως της δυναμικής μητέρας του Κιαμήλ Νουρή Μπεγίνα!

Οι εξεγερμένοι της Κορίνθου πολιορκούν στενά στον Ακροκόρινθο, πανηγυρίζοντας τη λευτεριά τους. Πρόκειται για την Πρώτη Πολιορκία του κάστρου από τις Ελληνικές δυνάμεις, η οποία όμως δεν είχε τελικά επιτυχία. Στις 22 Απριλίου 1821, ο Τούρκος Κεχαγιάμπεης  μπαίνει στην Κόρινθο ανενόχλητος καίγοντας ελληνικά σπίτια και εκκλησίες. Την ίδια μέρα η   Νουρή Μπεγίνα διατάζει, για αντίποινα, να γκρεμιστεί από τον Ακροκόρινθο ο Αντρίκος Νοταράς.

Πέρασε ένας μήνας και στις αρχές του Μάη 1821 ξεκινάει η δεύτερη πολιορκία του Ακροκορίνθου. Επικεφαλής των πολιορκητών είναι ο Καλαβρυτινός Αναγνώστης Πετμεζάς και ο Υδραίος Κωστής Μεθενίτης. Οι Τούρκοι αναγκάστηκαν να παραδοθούν, με συμφωνία που κανονίστηκε το πρωί στις 14 Ιανουαρίου 1822.
Μετά την υπογραφή της συμφωνίας, πήρε ο Κολοκοτρώνης άνδρες από τα διάφορα στρατιωτικά σώματα, έφτασε στη μεσημβρινή πύλη του Ακροκορίνθου όπου τον υποδέχτηκαν οι Τούρκοι αγάδες με επικεφαλής το φρούραρχο Ασλάν- Μπέη, που του παρέδωσε τα κλειδιά του Κάστρου.
Κατά τον ιστορικό της Κορινθίας, Λάμπη Αποστολίδη, αυτή ήταν μία από τις μεγάλες, τις βαθιά συγκινητικές στιγμές της ιστορίας του Γένους μας. Κι ενώ ο ηρωικός Επίσκοπος Ιωνάς, καβάλα στο άλογο του, ύψωνε το σταυρό και ευλογούσε τα μπαρουτοκαπνισμένα παλικάρια κι οι βράχοι αντιλαλούσαν από ανάκατες ζητωκραυγές  και ντουφεκιές, ο γέρος του Μοριά, σκαρφαλωμένος στο πιο ψηλό σημείο του Κάστρου, έστηνε την Ελληνική σημαία. Ήταν η γαλανόλευκη με το σταυρό, στο σχέδιο που μόλις πριν λίγες μέρες είχε εγκρίνει η Συνέλευση της Επιδαύρου και που για πρώτη φορά κυμάτιζε στον ελεύθερο Ελληνικό ουρανό.

Όμως, αφού σκόπιμα απομακρύνθηκε από την Κόρινθο ο Κολοκοτρώνης, η λαμπρή αυτή επιτυχία των Ελληνικών δυνάμεων αμαυρώθηκε στη συνέχεια από λαφυραγωγία και διαρπαγή του σημαντικού πλούτου που βρέθηκε στο Κάστρο (και που σύμφωνα με το δίκαιο του πολέμου ανήκε στον Ελληνικό δημόσιο, από τη στιγμή που η παράδοση είχε γίνει με συνθήκη και όχι έφοδο). Το όργιο της λεηλασίας των λαφύρων ακολούθησε η καταρράκωση της συμφωνίας, που προέβλεπε την προστασία των Τούρκων και τη μεταφορά τους σε Τουρκικά εδάφη. Από τους 600 που παραδόθηκαν, κανείς στο τέλος δεν επέζησε! 

Την ίδια περίοδο (στις 26 Ιανουαρίου 1822), η Α΄ Εθνοσυνέλευση της Επιδαύρου ορίζει την Κόρινθο πρωτεύουσα και έδρα της προσωρινής διοίκησης της Ελλάδας. Πρόκειται για μια εξέχουσα ιστορική τιμή, που αξιώθηκαν τούτα τα χώματα και που την κράτησαν ως τον Ιούλιο του 1822, οπότε φάνηκε από τη Ρούμελη να κατεβαίνει η στρατιά του Δράμαλη.

Η Κόρινθος εγκαταλείπεται στους εισβολείς, αλλά το εξωφρενικότερο είναι που εγκαταλείπεται απολέμητα ακόμα και το περιτείχιστο το κάστρο της. Στη συνέχεια, όμως, ο Δράμαλης, μετά την καταστροφή του στρατού του στα Δερβενάκια, ταπεινωμένος και περιφρονημένος επιστρέφει και κλείνεται στον Ακροκόρινθο, όπου και πεθαίνει λίγους μήνες αργότερα  από μαρασμό, στης 8 Δεκεμβρίου 1822. Οι 4.000 εναπομείναντες Τούρκοι της περίφημης στρατιάς του, αποδεκατίζονται στη μάχη της Ακράτας κι έτσι ο Κορινθιακός κάμπος ανασαίνει και πάλι ελεύθερος.Το Κάστρο μόνο παραμένει στη σκλαβιά με 415 ταμπουρωμένους Τουρκαλβανούς με αρχηγό  τον Αλβανό Αβδουλάχ Μπέη. Έτσι στις αρχές του 1823 ξεκινάει για τρίτη φορά η πολιορκία του Ακροκορίνθου από τις Ελληνικές επαναστατικές δυνάμεις. Μετά από επίμονες διαπραγματεύσεις ο φρούραρχος Αβδουλάχ Μπέης και ο Θεόδωρος Κολοκοτρώνης  κατέληξαν σε συμφωνία. Η αποχώρηση των Τούρκων ολοκληρώθηκε το μεσημέρι της 26ης Οκτωβρίου 1823, ανήμερα του Αγίου Δημητρίου. Το πιο λαμπρό Κάστρο του Μοριά, το «Άστρον της Ελλάδος», ανάσαινε λεύτερο, υπερήφανο προπύργιο ελευθερίας και εθνικής υπερηφάνειας!

Το 1858, στις 9 Φεβρουαρίου, ισχυρός σεισμός με επίκεντρο μόλις 1.000μ. από τον Ακροκόρινθο, ερείπωσε ολόκληρη την πόλη της Κορίνθου, προξενώντας 19 θανάτους. Ήταν η αφορμή για να κτιστεί στο Ν.Α. μέρος του Αρχαίου Λιμανιού του Λεχαίου, στη θέση Σχοινιάς, η Νέα Κόρινθος με πρωτοποριακό πολεοδομικό σχέδιο. Στις 22 Απριλίου 1928 νέος καταστρεπτικός σεισμός χτύπησε την Νέα Κόρινθο. Ευτυχώς, του κυρίου σεισμού, ο οποίος συνοδευόταν από υποχθόνια βουή, προηγήθηκαν ισχυρές προσεισμικές δονήσεις και έτσι οι κάτοικοι είχαν εξέλθει των οικιών τους. Δυστυχώς, όμως, είκοσι άνθρωποι δεν είχαν προλάβει και έχασαν τη ζωή τους. Η πόλη μεταβλήθηκε σε ερείπια. Ανοικοδομήθηκε με τους πληρέστερους, αντισεισμκούς κανονισμούς, υπό την επίβλεψη του ΑΟΣΚ (Αυτόνομος Οργανισμός Σεισμοπαθών Κορίνθου) που σύστησε η κυβέρνηση του Ελ. Βενιζέλου. Η πληρότητα των αντισεισμικών αυτών κτισμάτων αποδείχτηκε στον μεγάλο σεισμό του 1981 οπότε κανένα από τα κτίσματα του Οργανισμού δεν έπαθε ζημιές.

Πολλές γενιές αρχαιολόγων και Αρχαιοκορινθίων έσκαψαν και γιόρτασαν μαζί τα ευρήματα των ανασκαφών τους τα 110 χρόνια ζωής της Αμερικανικής Σχολής Κλασικών Σπουδών στην Αρχαία Κόρινθο.  Η Σχολή ιδρύθηκε το 1896 όταν η Ελληνική κυβέρνηση της παραχώρησε την άδεια ανασκαφής της αρχαίας πόλης.  Ιδρύθηκε από αρχαιολόγους με αγάπη για την Αρχαία Κόρινθο και τον πολιτισμό της.  Στη διάρκεια της μακρόχρονης λειτουργίας της, η Σχολή αγόρασε και ανέσκαψε πολλή γη την οποία παραχώρησε στο ελληνικό δημόσιο. 

    

Σε όλη τη διάρκεια του περασμένου αιώνα αποκαλύφθηκαν πολλά και μεγάλα μνημεία, η Πειρήνη, η οδός Λεχαίου, η Ιουλία Βασιλική, το βήμα του Αποστόλου Παύλου, η Νότια Στοά, το Ωδείο, το Θέατρο.  Εκτός του κεντρικού χώρου, ανασκάφηκαν το Ασκληπιείο με μοναδικά ανατομικά αναθήματα, αρχαία τάματα ανθρώπινων μελών, ο Κεραμεικός και το Βόρειο Νεκροταφείο. Επιφανείς αρχαιολόγοι αφιέρωσαν τη ζωή τους στην αποκάλυψη των μνημείων της Κορίνθου και συμπαραστάθηκαν στο χωριό σε δύσκολες στιγμές: Bert Hodge Hill, Oscar Broneer, Charles K. Williams II, κ.ά.
Σήμερα η Σχολή λειτουργεί με μόνιμο και εποχιακό προσωπικό.  Οι σκαπανείς εκπαιδεύονται στην τεχνική της ανασκαφής και αυτοί με τη σειρά τους εκπαιδεύουν Αμερικανούς και Έλληνες φοιτητές.  Επιδέξιοι συντηρητές και συγκολλητές από την Αρχαία Κόρινθο, με πρωτοστάτη το Γεώργιο Κάχρο, θρυλικό συγκολλητή της Σχολής και φύλακα στο Μουσείο για πολλά χρόνια, συντηρούν τα ευρήματα και βοηθούν στην καταγραφή και χρονολόγησή τους.
Εκτός της ανασκαφής, σε όλη τη διάρκεια του έτους το προσωπικό της Σχολής διευκολύνει τη μελέτη των ευρημάτων από αρχαιολόγους από την Ελλάδα και το εξωτερικό.  Η Κόρινθος ήταν πάντα ένα σταυροδρόμι λαών και πολιτισμών και συνεχίζει να αποτελεί ένα προσκύνημα για ανθρώπους από όλο τον κόσμο!  Οι αρχαιολόγοι της Σχολής με τη συνεργασία και θερμή φιλοξενία της τοπικής κοινωνίας της Αρχαίας Κορίνθου κατάφεραν όλα αυτά τα χρόνια να αναδείξουν το μεγαλείο της αρχαίας πόλης! 

Το Αρχαιολογικό Μουσείο της Αρχαίας Κορίνθου είναι γνωστό σε όλον τον κόσμο! Κάθε χρόνο χιλιάδες επισκέπτες θαυμάζουν πλήθος γλυπτών, αγαλμάτων και τα καταπληκτικά  Κορινθιακά αγγεία,  που βρίσκονται στο  Μουσείο. 

Θα πρέπει να αναφερθεί η σημαντική, πνευματική συνεισφορά στην ανάδειξη του μεγαλείου της Αρχαίας Κορίνθου ενός δικού μας ανθρώπου, του Συγγραφέα, Διδάκτορα του Πανεπιστημίου Αθηνών,  π. Διευθυντή του Δημοτικού Σχολείου Αρχαίας Κορίνθου, π. Σχολικού Συμβούλου, φωτισμένου Δασκάλου και Προέδρου του Συλλόγου Κορινθίων Συγγραφέων & Λογοτεχνών Ιωάννη Μπάρτζη, γηγενούς τέκνου της Αρχαίας Κορίνθου ο οποίος εξακολουθεί να προσφέρει στον Τόπο του τα μέγιστα, με ανιδιοτέλεια και πραγματική αγάπη στα χώματα που τον γέννησαν και τον ανέδειξαν!

Το 1829, στην εποχή του Καποδίστρια, ιδρύθηκε στη σημερινή Αρχαία Κόρινθο, το Δημοτικό Σχολείο  με χρήματα των  κατοίκων.  Το 1836 ιδρύθηκε Δημόσιο Ελληνικό Σχολείο (Σχολαρχείο) και το 1843 Γυμνάσιο. Μετά το σεισμό του 1858, ο πληθυσμός  μετακινήθηκε στη νέα πόλη, την πρωτεύουσα του νομού Κόρινθο, και σε αυτή μεταφέρθηκαν το Σχολαρχείο και το Γυμνάσιο. Το πρώτο Διδακτήριο που στέγασε τους/τις μαθητές/τριες της Αρχαίας Κορίνθου την εποχή του Καποδίστρια ήταν χτισμένο κοντά στο Ναό του Απόλλωνα πάνω στην αρχαία πόλη της Κορίνθου και κατεδαφίστηκε  κατά τη διάρκεια των ανασκαφικών εργασιών από την Αμερικανική Σχολή Κλασικών Σπουδών.  Το παλαιό διδακτήριό του οικοδομήθηκε το 1932 με δαπάνες της κοινότητας και του κράτους και το 1936 επεκτάθηκε. Από  το 1980 μέχρι σήμερα έχουν τοποθετηθεί  7 προκατασκευασμένες  αίθουσες. Το σημερινό Δημοτικό Σχολείο Αρχαίας Κορίνθου είναι χτισμένο νότια του αρχαιολογικού χώρου, αριθμεί 140 μαθητές/τριες και αποτελείται από 11 αίθουσες διδασκαλίας, ανήκοντας διοικητικά στη Διεύθυνση Α/θμιας Εκπ/σης Ν. Κορινθίας και επιστημονικά στην 9η Ενότητα Δ.Σ. του Περιφερειακού Κέντρου Εκπ/κού Σχεδιασμού (ΠΕ.Κ.Ε.Σ.) Πελοποννήσου. Διευθύντρια της Σχολικής Μονάδας είναι η κ. Ελένη Μότσια (ΠΕ 70).

Επισημαίνεται ότι έχει δρομολογηθεί άμεσα, στο πλαίσιο του Επιχειρησιακού Προγράμματος της Περιφέρειας Πελοποννήσου, η κατασκευή ενός νέου Σχολικού Συγκροτήματος Αρχαίας Κορίνθου (Δημοτικό Σχολείο), συνολικού προϋπολογισμού δημόσιας δαπάνης  3.100.000,00  €. Σύμφωνα με την απόφαση ένταξης, θα κατασκευασθεί ένα νέο κτίριο, δυναμικότητας 200 μαθητών/τριών εντός της Δημοτικής Κοινότητας Αρχαίας Κορίνθου του Δήμου Κορινθίων. Θα είναι  διώροφο  συνολικής  επιφάνειας  2.575,09 m2. Στο ισόγειο προβλέπεται η κατασκευή 4 αιθουσών διδασκαλίας, αίθουσα πολλαπλών χρήσεων, κυλικείο, χώρος φύλακα, γραφείο Διεύθυνσης, γραφείο εκπ/κών, γραφείο ψυχολόγου, βιβλιοθήκη-αναγνωστήριο, χώρος φαγητού, αποθήκη, χώροι υγιεινής (WC) και χώρος λεβητοστασίου. Στον όροφο προβλέπεται η κατασκευή 4 αιθουσών διδασκαλίας, 4 αιθουσών εργαστηρίων, χώρος γενικού αρχείου, γραφείο συλλόγου γονέων, αίθουσα τμήματος ένταξης και χώροι υγιεινής. Επίσης, προβλέπεται δημιουργία περιβάλλοντα χώρου με την κατασκευή γηπέδων καλαθοσφαίρισης, πετοσφαίρισης, φύτευση με γκαζόν και ασφαλτόστρωση του υπόλοιπου τμήματος, καθώς και περίφραξη περιμετρικά του περιβάλλοντα χώρου τού Σχολείου. Το έργο με την ολοκλήρωσή του, εντός 18 μηνών από την ημερομηνία δημοπράτησης, θα είναι πλήρως λειτουργικό και αξιοποιήσιμο εντός του 2021 και το αναμένει, εναγωνίως, η τοπική κοινωνία και η εκπ/κή κοινότητα!

Η σημερινή, Αρχαία Κόρινθος είναι μία γραφική, πανέμορφη κωμόπολη 3.500 κατοίκων που ανήκει στο Δήμο Κορινθίων και είναι χτισμένη πάνω στα ερείπια της αρχαίας πόλης της Κορίνθου. Αποτελεί μία ζωντανή περιοχή με καταστήματα ένδυσης, εστίασης και τουριστικού ενδιαφέροντος, υπηρεσίες, χώρους αθλητισμού & πολιτισμού και δέχεται χιλιάδες επισκέπτες ετησίως μιας και, πέρα από τις φυσικές της ομορφιές και τον πολιτιστικό της πλούτο, συνδυάζει πολλαπλές δυνατότητες πρόσβασης σε τουριστικούς –ορεινούς & παραθαλάσσιους παράδεισους! 

Η κωμόπολη διαθέτει ποδοσφαιρικό γήπεδο με τεχνητό χλοοτάπητα και ομάδες ανδρών και γυναικών με την επωνυμία «Άρης Αρχαίας Κορίνθου» και χρώματα το κίτρινο και το μαύρο.

Σε πολύ κοντινή απόσταση από την Αρχαία Κόρινθο (6 χλμ.), η Νέα Κόρινθος, αποτελεί μία σύγχρονη μεγαλούπολη 60.000 κατοίκων, περίπου, πρωτεύουσα του Νομού Κορινθίας, αστικό και εμπορικό κέντρο της Πελοποννήσου, απέχοντας 76 χλμ. από την Αθήνα.                                              

ΥΓ.: Θερμές ευχαριστίες στο Δημοτικό Σχολείο Αρχαίου Κορίνθου για την παραχώρηση αρχειακού υλικού από το Ιστολόγιο της Μονάδας καθώς και στον Αντιδήμαρχο Κορινθίων κ. Ανδρέα Ζώγκο για την κατάδειξη των σχεδίων και των οργανογραμμάτων του Νέου Σχολείου της ιστορικής κωμόπολης που τελεί υπό ανέγερση και, σύμφωνα με τον τελικό σχεδιασμό, το 2021 θα έχει ολοκληρωθεί!